Mụn trứng cá: Nguyên nhân và Cách điều trị hiệu quả

08-07-2022

Mụn trứng cá là một bệnh da liễu vô cùng phổ biến, tuy vô hại nhưng đem đến không ít phiền toái, đặc biệt ở độ tuổi dậy thì – thời điểm diễn ra nhiều sự thay đổi do hormone trong cơ thể. Một số người chỉ xuất hiện vài nốt mụn trứng cá và nhanh chóng biến mất, trong khi đó, một số lại xuất hiện mụn trứng cá nhiều và dai dẳng. Mời bạn cùng tìm hiểu về mụn trứng cá là gì và các cách điều trị mụn trứng cá trong bài viết dưới đây.

I. Mụn trứng cá là gì?

Mụn trứng cá là một loại bệnh lý của nang lông tuyến bã, thường gây nên các nốt mụn trên khắp mọi nơi trên cơ thể, đặc biệt là mặt, cổ, lưng hoặc ngực.

Mụn trứng cá xuất hiện ở mọi lứa tuổi, giới tính, chủng tộc nhưng nhiều nhất là những ai trong độ tuổi dậy thì (khoảng từ 10-19 tuổi), xuất hiện ở nữ nhiều hơn nam.

Các bác sĩ thường chia mụn trứng cá dựa trên mức độ nghiêm trọng như nhẹ, trung bình và nặng.

Mụn trứng cá nhẹ: Thường là các loại mụn trứng cá đầu đen và mụn trứng cá đầu trắng. Chúng hình thành do lỗ chân lông bị bít tắc trên da. Mụn đầu đen xuất hiện trên da, màu đen trong mụn đầu đen không phải là chất bẩn, mà chúng là phản ứng của sắc tố melanin với không khí. Mụn đầu trắng là mụn dưới da, mụn nhỏ, li ti, có màu trắng hoặc vàng do dầu tích tụ. Mụn trứng cá được xem là nhẹ khi chỉ có một vài nốt mụn và dễ dàng loại bỏ.
Mụn trứng cá mức độ trung bình: Là người bị mụn trứng cá vừa phải, nhưng chủ yếu là mụn viêm như mụn sẩn, mụn mủ.
Mụn trứng cá nặng: Người bị mụn trứng cá nặng là người có rất nhiều mụn sẩn, mụn mủ trên mặt cũng như các cục u viêm tấy. Những nốt này thường đỏ và đau, có thể dẫn đến sẹo.

II. Các loại mụn trứng cá

Mụn trứng cá có nhiều loại như:

Mụn đầu trắng: Đây là loại mụn không viêm, nằm bên trong da, do các tế bào da chết và vi khuẩn tích tụ gây bít tắc lỗ chân lông. Chúng thường khiến da trở nên sần sùi, kém sắc nhưng điều trị khá dễ dàng.
Mụn đầu đen: Loại mụn có nhân hở, oxy hóa với không khí nên có màu đen khiến da sạm, không đều màu. Chúng thường mọc ở mũi, trán, má hoặc cằm.
Mụn sẩn: Đây là loại mụn viêm, có chân nằm sâu dưới da, gây nên tình trạng sưng đỏ. Khi chạm tay vào sẽ có cảm giác đau nhức khó chịu.
Mụn mọc mủ: Đây là loại mụn viêm, sưng đỏ, bọc mủ màu trắng hoặc vàng, dễ vỡ khi bị tác động và lây lan, viêm nhiễm nếu không được xử lý đúng cách. Đặc biệt, loại mụn này còn có thể gây nên sẹo rỗ, sẹo thâm.
Mụn nang: Đây là một dạng mụn viêm nặng, có kích thước khá to và mềm, bên trong chứa nhiều dịch máu mủ. Chúng thường gây nên tình trạng sưng đỏ, đau nhức, nếu không có sự giúp đỡ của bác sĩ can thiệp, chữa trị sẽ dẫn đến tình trạng nguy hiểm cho da.

III. Nguyên nhân hình thành mụn trứng cá

Nguyên nhân hình thành mụn trứng cá cũng rất phức tạp, do nhiều yếu tố như nội tiết, tiêu hóa, môi trường bên ngoài… cũng như sự phát triển của một số tạp khuẩn trên da như tụ cầu, liên cầu và Corynebacterium. Ngoài ra, mụn trứng cá cũng có thể hình thành do dị ứng với thức ăn, thành phần thuốc, tiếp xúc với hóa chất, môi trường độc hại, do thiếu vitamin B2, sử dụng mỹ phẩm kém chất lượng, mỹ phẩm gây bít tắc lỗ chân lông, đến kỳ kinh nguyệt, căng thẳng kéo dài…

Dù nguyên nhân hình thành mụn trứng cá rất đa dạng, tuy nhiên có 3 cơ chế gây nên mụn trứng cá chính dưới đây:

Sự tăng tiết bã nhờn: Tuyến bã gắn vào nang lông, tiết ra bã nhờn nhờ một ống dẫn. Hoạt động của tuyến bã chịu nhiều ảnh hưởng của hormone (nhất là hormone sinh dục nam) và một số yếu tố khác như di truyền, kích thích. Hormone testosterone ở cả nam và nữ tăng trong quá trình dậy thì, kích thích sự phát triển và bài tiết của chất bã, khiến cho da bị nhờn. Đồng thời, sự tăng tiết bã nhờn làm giãn rộng và tăng thể tích của tuyến bã.
Sừng hóa cổ nang lông tuyến bã: Sự sản sinh quá nhiều chất bã kết hợp với lớp dày sừng ở lỗ nang lông làm ứ đọng chất bã. Ngoài ra, khói bụi, mỹ phẩm, tích tụ trên da cùng chất bã gây nên tình trạng bít tắc lỗ chân lông.
Vi khuẩn trong nang lông: Trong nang lông có trực khuẩn P.acnes có tính chất đa dạng và kỵ khí, có khả năng phân hủy lipid và giải phóng acid béo tự do gây viêm. Chất bã ứ đọng cùng khói bụi ô nhiễm tạo môi trường thuận lợi cho các vi khuẩn trong nang lông: P.acnes, P. Granulosum, S. Blans, và nấm P. ovale, gây viêm và hình thành mụn trứng cá.

IV. Các phương pháp trị mụn trứng cá hiệu quả

Tùy vào từng nguyên nhân hình thành, loại mụn trứng cá, mức độ nghiêm trọng mà việc điều trị cũng có nhiều cách khác nhau. Tuy nhiên, mục đích điều trị của hầu hết các phương pháp trị mụn trứng cá đều hướng đến:

Giảm bã nhờn, ứ đọng chất bã.
Giảm sừng hóa.
Chống viêm và diệt khuẩn.

Nếu bạn bị mụn trứng cá nhẹ, một số dược sĩ sẽ khuyên dùng sữa rửa mặt, kem dưỡng da hoặc kem bôi có chứa các thành phần sau: benzoyl peroxide, axit azelaic hoặc axit glycolic. Trong quá trình sử dụng, nếu cảm thấy châm chích nhẹ hoặc khô da, hãy sử dụng nó với tần suất ít lại.

Trong các trường hợp mụn trứng cá trung bình đến nặng, một số phương pháp như kem bôi kháng sinh, kem dưỡng retinoid không hiệu quả. Bác sĩ da liễu sẽ khuyên bạn dùng một số loại thuốc bằng đường uống như:

Thuốc kháng sinh: Như doxycycline hoặc minocycline
Thuốc tránh thai: Có chứa oestrogen và progestogen giúp kiểm soát mụn
Thuốc kháng androgen: Ức chế testosterone, giảm sự phát triển của tuyến bã nhờn.
Isotretinoin: Là thuốc kê toa dưới sự chỉ định của bác sĩ trong các trường hợp mụn trứng cá nặng. Có tác dụng trong việc giảm tiết bã nhờn và kích thước tuyến bã, giảm sự sừng hóa nang lông, kìm hãm sự phát triển của vi khuẩn gây mụn (P.acnes), giảm viêm. Thuốc isotretinoin có một số tác dụng phụ nhất định, chống chỉ định đối với phụ nữ mang thai và một số lưu ý trong quá trình dùng thuốc khác. Do đó, cần đọc kỹ hướng dẫn trước khi sử dụng và tuân thủ nghiêm ngặt các yêu cầu của chuyên gia da liễu trong điều trị bệnh.

Ngoài ra, có một số phương pháp điều trị mụn trứng cá khác như: liệu pháp ánh sáng, laser, lột da hóa học, microdermabrasion.

V. Lưu ý cách chăm sóc mụn trứng cá

Mụn trứng cá nếu không có cách chăm sóc và điều trị cẩn thận sẽ dễ gây nên sẹo và vết thâm. Do đó, bạn cần lưu ý một số vấn đề trong việc chăm sóc mụn trứng cá sau đây:

5.1. Có nên nặn mụn trứng cá không?

Câu trả lời được khuyên từ các chuyên gia da liễu là không nên. Vì khi nặn mụn trứng cá sẽ tác động một lực trên da, khiến cho lớp màng bảo vệ da bị vỡ, gây sẹo, nguy cơ lây nhiễm vi khuẩn từ vết thương hở khi tiếp xúc với môi trường bên ngoài hoặc trên tay không được sát khuẩn tăng cao. Điều này khiến cho mụn trứng cá trở nên nghiêm trọng hơn và dễ dẫn đến nhiễm trùng, hình thành mụn mủ.

5.2. Khi nào cần gặp bác sĩ?

Bạn nên tìm gặp bác sĩ trong các trường hợp điều trị mụn trứng cá bằng nhiều phương pháp nhưng không khỏi, tình trạng bệnh ngày càng nặng thêm. Nếu không tìm đến bác sĩ thăm khám sẽ khiến cho tình trạng bệnh ngày càng nghiêm trọng, dễ để lại sẹo lồi, sẹo lõm, sẹo quá phát.

5.3. Mẹo phòng tránh mụn trứng cá tại nhà

Rửa mặt 2 lần/ngày bằng nước ấm hoặc sữa rửa mặt có độ pH thấp. Tránh rửa mặt quá nhiều lần trong ngày.
Sử dụng kem chống nắng bất cứ đâu để bảo vệ da dưới ánh nắng mặt trời.
Nhớ loại bỏ sạch lớp trang điểm trước khi đi ngủ.
Có một lối sống lành mạnh, chế độ ăn uống đủ nước, đầy đủ dinh dưỡng, thường xuyên tập thể dục.
Hạn chế chạm tay lên mặt. Vệ sinh tay sạch sẽ trước khi đưa lên mặt.

Mụn trứng cá xuất hiện ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống của người bệnh, khiến bệnh nhân dễ cảm thấy tự ti về vẻ bề ngoài của mình và dần xa lánh những người xung quanh. Do đó, bảo vệ sức khỏe làn da của bạn là điều cần thiết để có một cuộc sống tinh thần tràn đầy tự tin và thỏa mái.

*Những chia sẻ trong bài viết của Skinwecare chỉ có tính chất tham khảo, không thay thế cho việc chẩn đoán hoặc điều trị y khoa.

Nguồn tham khảo:

Acne: Overview

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK279211/

Acne Resource Center

https://www.aad.org/public/diseases/acne/

Management of acne

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3080563/

How To Treat Different Types Of Acne

https://www.aad.org/public/diseases/acne/diy/types-breakouts

Acne

https://www.healthdirect.gov.au/acne